Sự bùng nổ của Covid-19 khiến thị trường tài chính toàn cầu tan hoang vào đầu năm 2020, nhưng bất ngờ hồi phục mạnh mẽ từ quý II, dù thị trường vẫn tồn tại một nghịch lý khi tiền mặt dồi dào. Do đó, dự báo về thị trường tài chính thế giới năm 2021 vẫn còn nhiều khó lường.
Kỷ lục nối tiếp kỷ lục
Đầu quý II, khi thị trường chứng khoán (TTCK) hồi phục nghi ngờ, thanh khoản bất động sản (BĐS) cải thiện thì đến quý III, thì bất ngờ hội chứng FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội) bất ngờ bùng nổ. Thị trường liên tục thiết lập các mức cao mới.
Số lượng tài khoản CK mở mới cũng như giao dịch tài chính từ Mỹ, châu Âu đến châu Á tăng vọt, có thời điểm tăng so với cùng kỳ. Đặc biệt, khi giá vàng lên mức cao lịch sử hồi giữa năm, CK Mỹ, châu Á, châu Âu cũng liên tục lập đỉnh lịch sử.
Chưa hết, vào cuối năm 2020, khi Bitcoin bất ngờ vượt đỉnh trước đó từ năm 2017 (đạt 20.000 USD), thậm chí có thời điểm vượt 30.000 USD, giúp đồng tiền này kể từ lần đầu tiên được giao dịch. Đầu tiên sau 11 năm tăng hơn 40 triệu lần, hiện chiếm hơn 70% giá trị vốn hóa thị trường tiền kỹ thuật số và vượt qua bất kỳ kỷ lục tăng giá nào khác trong lịch sử thế giới tài chính.
Chỉ tính riêng trong năm 2020, đồng tiền kỹ thuật số đã tăng 4 lần kể từ đầu năm, và nếu tính từ mức thấp nhất, Bitcoin đã tăng hơn 7 lần vượt qua cổ phiếu Tesla (chỉ tính riêng mức tăng của các sản phẩm bình dân). Cổ phiếu với mức tăng khủng khiếp này đã giúp Elon Musk từ người giàu thứ 40 thế giới năm ngoái lên vị trí thứ hai. Đồng thời, ông cũng là tỷ phú đầu tiên trong lịch sử kiếm được gần 150 tỷ USD chỉ sau 1 năm.
Thậm chí, Tesla còn trở thành hãng xe có giá trị vốn hóa thị trường lớn nhất và vượt qua giá trị vốn hóa thị trường của cả 6 hãng xe đứng sau Toyota, Volkswagen, Daimler, General Motors, BMW và Honda cộng lại, dù doanh số bán không bằng một tỷ lệ nhỏ của các công ty này.
Với thị trường chứng khoán trong nước, chỉ số VN Index chỉ tăng hơn 20% so với đầu năm 2020, nhưng tính từ mức thấp nhất đã tăng hơn 70% lên gần 1.100 điểm và chỉ số HNX Index tăng hơn gấp đôi lên xấp xỉ 200 điểm.
Mặc dù các chỉ số chứng khoán còn cách khá xa so với đỉnh lịch sử, nhưng với mức tăng này vào năm 2020, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có mức tăng cao hàng đầu trong lịch sử. Năm 2020 cũng đánh dấu số lượng tài khoản nhà đầu tư (NĐT) cá nhân được mở hàng tháng và thanh khoản thị trường cao nhất trong lịch sử.
Tuy nhiên, có một nghịch lý là trong bối cảnh các nước nới lỏng tiền tệ, tiền khắp nơi nhưng kinh tế toàn cầu vẫn khó khăn, nợ nần chồng chất. Số liệu thống kê từ nhiều nguồn cho thấy, nợ công toàn cầu vượt 80.000 tỷ USD.
Tổng các khoản nợ (nợ công, nợ doanh nghiệp, nợ hộ gia đình, nợ cá nhân) cũng đạt 280.000 tỷ USD. Có nhiều tiền, nhiều nợ, nhưng hầu hết các nguồn trên đều chạy vào các tài sản tài chính như chứng khoán, bất động sản, vàng … để kiếm tiền nhanh chóng và trực tuyến, thay vì phải ra đường kiếm tiền mà còn lo sợ dịch bệnh.
Do đó, mô hình hình chữ K mới được tạo ra vào năm 2020 (nền kinh tế vẫn đang gặp khó khăn, nhưng bong bóng tài sản đã cận kề). Điều này khiến Bitcoin năm nay trở thành nơi trú ẩn an toàn, nơi trú ẩn của dòng tiền nhờ giới hạn số lượng chỉ có 21 triệu.
Tài chính số lên ngôi
Với thời đại 4.0, khái niệm kinh tế số và gần đây là tài chính số liên tục được nhắc đến trong năm 2020. Chẳng hạn, mới đây trên trang cá nhân của tỷ phú Elon Musk, ông đã trao đổi với các nhà đầu tư và gây chú ý về khả năng biến những “giao dịch lớn” trong bảng cân đối kế toán của Tesla thành CK số.
Covid-19 đã thay đổi đáng kể môi trường kinh doanh. Các kênh đầu tư, lĩnh vực kinh doanh đều phải thay đổi, nhiều ngành nghề có thể biến mất, thay vào đó là những nghề mới như streamer, kỹ sư blockchain, làm việc từ xa. Do đó, các công ty, ngành và lĩnh vực có khả năng thích ứng rất đáng để đầu tư trong thời kỳ hậu dịch thuật.
Các nhà đầu tư tin rằng Tesla của Elon Musk sẽ sớm số hóa CP thành CK số. Hay CEO Stani Kulechov của Aave muốn Tesla tham gia tài chính phi tập trung (DeFi), hoặc một dạng stablecoin được “neo” với CP thực.
Hiện nay, ngày càng có nhiều công nghệ và nền tảng công nghệ, hữu ích hơn, tốc độ ứng dụng vào thực tế tăng nhanh như DeFi, CK điện tử, tài chính số… Chẳng hạn, DeFi chỉ trong 1 năm quy mô ứng dụng và nhận đầu tư vào các thế giới đã tăng lên hàng trăm lần.
Với thị trường chứng khoán Việt Nam, những công ty áp dụng tốt, tạo ra hiệu quả kinh doanh sẽ giúp thu hút nhiều vốn đầu tư, từ đó tác động tích cực đến giá cổ phiếu. Tuy nhiên, do nền kinh tế vẫn đang trên đà phục hồi, nhưng tài sản tài chính đã tăng nóng nên dễ xảy ra hiện tượng bong bóng khi hiện tượng FOMO lan rộng với nhà đầu tư F0.
Do đó, năm 2021, CK sẽ có dấu hiệu phân hóa, nghĩa là các CP có “câu chuyện” tốt như ứng dụng hiệu quả công nghệ vào kinh doanh (như Tesla 2020), đổi mới sản phẩm, dịch vụ, môi trường kinh doanh sẽ tạo ấn tượng với nhà đầu tư, từ đó thu hút dòng tiền.
Ngược lại, những công ty không thích ứng sẽ đi xuống. Dự báo, việc duy trì dòng tiền mạnh sẽ tập trung vào các lĩnh vực trọng điểm, các ngành chịu ảnh hưởng của đại dịch như giao thông vận tải, du lịch hay năng lượng… và CP của các công ty có khả năng thích ứng sau dịch tốt.
Với thị trường bất động sản, sau một năm tương đối khả quan, ngoại trừ phân khúc cho thuê, khó có thể thấy giá giảm trên diện rộng. Các phân khúc khác đều có thanh khoản cải thiện trong nửa cuối năm 2020, thậm chí tăng giá so với năm 2019 nhờ dòng tiền đổ vào kênh đầu tư và bất động sản hưởng lợi lớn nhờ kênh truyền thống này.
Nhưng đến năm 2021 sẽ có sự phân hóa khi dòng tiền được điều tiết nhiều hơn để thúc đẩy nền kinh tế và hạn chế các kênh rủi ro có yếu tố đầu cơ lớn như BĐS, CK và các lĩnh vực không ưu tiên.
Vàng là sản phẩm ấn tượng nhất trong nửa đầu năm 2020 nhưng gần như mất hút trong nửa cuối năm khi CK, BĐS, Bitcoin đạt đỉnh. Tuy nhiên, vàng vẫn sẽ là kênh phòng thủ, đặc biệt là với chu kỳ tăng ngắn (chỉ từ năm 2018, thậm chí nửa cuối năm 2020 vẫn đang được điều chỉnh), trong khi CK có chu kỳ quá dài (chẳng hạn như CK Mỹ đã 12 năm) và cả bất động sản, vì vậy vàng dễ thu hút dòng tiền hơn.
Cần lưu ý, chính sách sẽ hướng dòng tiền vào nền kinh tế, nên giá vàng được dự báo sẽ phục hồi, thậm chí khó duy trì tốc độ tăng giá mạnh như giai đoạn đầu năm 2020.
Phan Dũng Khánh, Giám đốc Tư vấn đầu tư CTCK Maybank Kim Eng (MBKE) (link)
